Onkruid wieden: hoe het moet, en waarom het niet werkt

Onkruid wieden is een tijdelijke oplossing

Het wieden (verwijderen) van onkruid is een tijdelijke oplossing. Als je verder niks aan je tuin verandert, blijft deze klus zich herhalen.

De strijd tegen onkruid is niet te winnen omdat kale grond onnatuurlijk is. Daarom groeit er onkruid: de natuur zoekt een oplossing om de grond te bedekken. Bedekte grond is beter beschermd tegen droogte en snelle temperatuurwisselingen, en planten worden beter gevoed. De schoffel en het tuinschepje komen in de natuur dan ook niet voor. Er wordt daar niet gewied. Schoffelen is geen noodzaak, het is een tijdelijk hulpmiddel totdat het is gelukt om onkruid te voorkomen in plaats van te verwijderen.

Wieden heeft één voordeel: omdat het steeds opnieuw moet gebeuren, zorgt het voor regelmatige lichaamsbeweging. Een stuk goedkoper dan de sportschool!

Kijk hier voor manieren om permanent onkruid te voorkomen op een natuurlijke manier.

Er zijn twee manieren om onkruid te wieden. De beste methode is handmatig. Het alternatief is schoffelen.

Onkruid verwijderen met de hand

Benodigd gereedschap:

• handschoenen
• emmer
• tuinschepje, onkruidsteker of handcultivator

Voordelen verwijderen met de hand

• Het werkt altijd, ook bij onkruid dat midden in planten staat en bij onkruid met lange wortels.
• Je verstoort de bodem minimaal.

Nadelen verwijderen met de hand

• Het kost veel tijd en inspanning.

Zo werkt het

Onkruid met de hand uittrekken is een flinke klus. Om het klusje binnen redelijke tijd met maximaal resultaat af te ronden, kies je deze aanpak:

• Doe dit het liefst als het een paar dagen niet heeft geregend. Vooral in zanderige grond maakt dat het uittrekken makkelijker.
• Trek het kruid met wortel en al uit de grond.
• Verwijder alleen het grotere onkruid, niet het net ontkiemde kleine spul.
• Stop het onkruid ondersteboven in een emmer, zodat je eventueel zaad niet verspreidt.
• Gooi het onkruid in de groene container, maak er geen compost en liever ook geen mulch van.

Onkruid met een lange wortel kun je meestal niet zomaar uit de grond trekken. Die wortel moet wel weg, anders groeit er heel snel weer een nieuw plantje. De paardenbloem staat hier om bekend. Een beproefde techniek is de volgende:

• Steek een tuinschepje of onkruidsteker vlak naast het onkruid diep in de grond.
• Maak een kantelende beweging waardoor het onkruid wat opveert.
• Trek het onkruid uit.

Een tuinschepje werkt prima. Een onkruidsteker is nog iets beter: dat is een lang smal schepje waarmee je minder schade veroorzaakt als het onkruid tussen bodembedekkende planten of in een laag boomschors staat.

Een alternatief gereedschap voor diepgeworteld onkruid is de handcultivator (drietand): een harkje met drie scherpe tanden (niet te verwarren met een handharkje). Steek het achter het onkruid in de grond en trek het over het onkruid heen. Dat maakt de aarde los genoeg om het onkruid er inclusief wortel uit te trekken. Er zijn ook cultivators met een lange steel. Ik heb de voorkeur voor een tuinschepje of onkruidsteker. Dat geeft minder schade aan de omgeving van het onkruid en de bodemstructuur.

Bij heel hardnekkig wortelstokonkruid kan een drietand van pas komen. Dit onkruid heeft een groot ondergronds netwerk van wortels, waarbij het zaak is te voorkomen dat kleine stukjes wortel in de grond achterblijven. Met een drietand op een steel kun je proberen de wortels op te tillen om ze daarna uit te trekken.

Onkruid weghalen door te schoffelen

Benodigd gereedschap:

• schoffel of hak
• optioneel: handschoenen en een emmer

Voordelen van schoffelen

• Het gaat snel.
• Je hoeft niet te bukken.
• Het werkt ook onder grote struiken waar je liever niet onder wilt kruipen.

Nadelen van schoffelen

• Het werkt alleen als er veel ruimte is tussen de planten.
• Het werkt niet voor diep wortelend onkruid.
• Het verstoort de structuur van de bodem.

Zo werkt het

Op deze manier heb je het beste resultaat na het schoffelen:

• Kies de middelste dag van drie droge dagen. Een zonnige dag is het best.
• Schoffel niet dieper dan nodig is om het onkruid te ontwortelen.
• Bij een droge bodem, en zeker als de zon schijnt, kun je ontworteld onkruid laten liggen omdat het vanzelf dood gaat. Als onkruid duidelijk al zaad heeft ontwikkeld, dan is het aan te raden om het wel op te ruimen.
• Wil of moet je het onkruid opruimen, stop het dan ondersteboven in een emmer, zodat je eventueel zaad niet verspreidt.
• Gooi het onkruid in de groene container. Maak er geen compost en liever ook geen mulch van.

Het idee achter schoffelen is dat het onkruid ofwel met wortel en al uit de grond wordt getrokken, of dat het onkruid wordt afgesneden en daardoor afsterft. Dat laatste werkt niet voor diep wortelend onkruid. Uit de wortel groeit meestal weer een nieuwe plant. Dit soort onkruid moet dus alsnog met de hand verwijderd worden om er permanent vanaf te zijn.

Het afsnijden van onkruid heeft nog een ander nadeel: als je wortelstokonkruid ondergronds in meerdere kleine stukjes snijdt, kan dat zelfs tot méér onkruid leiden omdat al die stukjes weer een nieuwe plant worden. Handmatig verwijderen is ook hier een beter alternatief.

Er zijn verschillende soorten schoffels. Het verschil zit hem in het mes: dat kan recht of gebogen zijn, met één of twee scherpe kanten. Met twee scherpe kanten kun je zowel een duwende als trekkende beweging maken. Daarnaast zijn er schoffels met een rond, ruit-, hart- en puntvormig mes. Een schoffel kan bot worden, wat het werk zwaarder maakt. In dat geval kun je hem met een vijl weer scherp maken.

Een alternatief gereedschap is de hak: het lijkt wat op een schoffel maar heeft maar één scherpe kant, en die is naar de gebruiker gericht. Je trekt de hak naar je toe en snijdt daarmee het onkruid af. De hak is zeker in zwaardere grondsoorten (klei) te overwegen.

Voor de gemiddelde tuin is één schoffel (of hak) voldoende. Als je je richt op het voorkomen van onkruid in plaats van elke keer verwijderen, dan is er op termijn geen schoffel meer nodig.

Wanneer en hoe vaak moet je onkruid wieden?

Hoe vaak je onkruid moet wieden hangt af van de tuin, de grond, het seizoen en het weer. Rondom net aangeplante planten moet je over het algemeen veel vaker wieden: de grond is bewerkt en vaak ook nog bemest, wat het een aantrekkelijke omgeving maakt voor de nieuwe planten maar ook voor onkruid. Het kost veel tijd. Hieronder staat een richtlijn.

Geen tijd om zo vaak onkruid te wieden?

Als je minder vaak onkruid verwijdert, is de kans groter dat onkruid al zaad heeft geproduceerd en heeft verspreid. Dat levert dan later weer meer werk op. Onkruid is in staat om heel snel boven de normale planten uit te groeien, of ze zelfs te overwoekeren. Te lang wachten ziet er niet zo netjes uit en zorgt voor meer werk de volgende keer. Kies liever voor het voorkomen van onkruid. Daar zijn verschillende tijdsbesparende manieren voor.

Schoffelen is slecht voor de tuin

Schoffelen is slecht voor het bodemleven en daarmee voor de planten. Onkruid wordt wel verwijderd maar grijpt snel weer z’n kans. Het is een tijdelijke oplossing.

Als de grond tussen planten helemaal kaal is, zal die ofwel dichtgroeien met onkruid, of “dichtslaan”: het wordt een glad hard oppervlak. Dit komt doordat zon, regen en wind vrij spel hebben en de bodem snel laten uitdrogen.

Bodemleven heeft dan weinig te eten, zeker als afgevallen blad wordt verwijderd uit de borders. In de toplaag van de grond zijn deze beestjes bezig met het afbreken van organisch materiaal en het maken van voedingsstoffen voor planten. Dit bodemleven houdt de bodem normaal gesproken kruimelig door gangetjes te graven, en het levert voeding aan de planten. Zonder al die activiteit zal regenwater sneller wegspoelen dan dat het wordt opgenomen, en krijgen planten te weinig voeding waardoor bemesten noodzakelijk kan zijn.

In kale grond zit dus weinig voeding en vocht. Aangezien onkruid bestaat uit de meest sterke en niet kieskeurige planten, zal juist onkruid als eerste opduiken op dit soort grond.

Als dit de situatie is in je tuin, is schoffelen een snelle oplossing om de grond kruimeliger te maken. Regen- of sproeiwater kan dan weer beter in de grond trekken. Tevens wordt onkruid verwijderd, tijdelijk welteverstaan.

Schoffelen geeft ook schade: het nog wel aanwezige bodemleven wordt verstoord. De laagjes grond worden omgewoeld, en dat een regenworm liever geen schoffel tegenkomt is duidelijk. Schoffelen maakt de grond luchtiger en beter in staat om vocht vast te houden. Het nadeel daarvan is dat onkruidzaden makkelijker ontkiemen in deze luchtiger en vochtiger omgeving.

Methoden om onkruid te voorkomen